FM200 Gazlı Söndürme Sistemi sabit nozullar kullanılarak gaz dağıtım tesisatının tasarlandığı bir sistemdir. FM200 gazlı söndürme sisteminde kullanılan gazın adı Heptafluoropropane (HFC 227ea) olup, sistemin tasarımı TS EN 15004-5 standardına göre yapılır. Bu sebeple, sistemin tasarım, kurulum, test, bakım ve tadilatlarının yangın söndürme sistemleri konusunda yetkin kişiler tarafından yapılması gerekir.
FM200 Gazlı Söndürme Sistemi tüm temel yangın sınıflarını korur ve söndürür, ayrıca güvenli, temiz ve yalıtkandır. Kaynama noktası -15.6°C olup, bunun sayesinde normal ortam sıcaklığında kapalı alanlarda hacim koruma için kullanışlı olur. Sistem tasarımında ilgili standartlara uyulduğunda insanlar için zararsızdır.
FM200 Gazlı Söndürme Sisteminin yangını oksijen konsantrasyonunu düşürerek söndürdüğü gibi genel bir yanlış kanı var, ancak sistem yangınları hem fiziksel hem de kimyasal olarak söndürür. FM200 gazı öncelikle, ortamdaki toplam ısı kapasitesini atmosferin yanmaya yardımcı olmayacağı bir noktaya düşürür. Pratikte, söndürme teorik ısı kapasite değerinin altındaki konsantrasyonlarda oluşur. Bunun sebebinin, FM200 gazının aynı zamanda yanma işlemine yardımcı olan serbest radikalleri yok etmesi olarak kabul edilir.
Kullanım alanlarının bir kısmı aşağıda belirtilmiş olup, diğer etmenler de (mahali sızdırmaz olması, insan bulunup bulunmaması, elektrik yalıtımı gerekliliği vs.) göz önünde bulundurularak söndürücü seçimi konusunda uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Banka kasaları
- Kütüphaneler
- Arşiv odaları
- Bilgi işlem odaları
- Komünikasyon merkezleri
- Tranfo ve şalt odaları
- Kontrol odaları
- Test laboratuvarları
- Yanıcı parlayıcı sıvıların bulunduğu depolar
- Bilgisayar ve kontrol odaları
- Kayıt depoları
- Elektrik kabinleri
- Elektrik kesici odaları
- MR odaları
- Röntgen odaları
Sistem Tasarımı
FM200 Gazlı Söndürme Sistemlerinin tasarımda ilk yapılacak şey tüm yangın söndürme sistemi tasarımlarında olduğu gibi tehlike sınıfını belirlemektir. Tasarımcı doğru tasarım konsantrasyonunu, ajan miktarını vs. belirlemek için tehlike sınıfını bilmelidir. TS EN 15004-5 standardında B sınıfı (parlayıcı sıvılar), Yüzey A Sınıfı ve Yüksek tehlike A sınıfı olmak üzere 3 tehlike sınıfı bulmaktadır. Bu tehlike sınıflarına ait minimum tasarım konsatrasyonları Kullanılarak belirli bir hacim için gerekli söndürücü gaz miktarı hesaplanmaktadır.
Toksik Etkileri
TS EN 15004-5 standardına göre tasarımı yapıldığında insanlar üzerinde herhangi bir toksik etkisi bulunmamaktadır.
NOAEL (No observed adverse effect level): Herhangi bir olumsuz etkinin görünmediği konsantrasyon seviyesi
LOAEL (Lowest observed adverse effect level): Olumsuz etkinin görüldüğü en düşük seviye.
GAZLI SÖNDÜRME SİSTEMLERİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ
Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri, korunacak ortamdaki malzemenin kıymetli olduğu, sudan zarar göreceği veya ortamda su ile söndürülemeyecek, su ile yayılabilecek yangın riskleri olması durumlarında tercih edilir.
Kullanım alanlarının bir kısmı aşağıda belirtilmiş olup, diğer etmenler de (mahali sızdırmaz olması, insan bulunup bulunmaması, elektrik yalıtımı gerekliliği vs.) göz önünde bulundurularak söndürücü seçimi konusunda uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Yüksek Gerilim Odaları
- Orta Gerilim Odaları
- Alçak Gerilim Odaları
- Yazma Eser Kütüphaneleri
- Yanıcı parlayıcı malzemelerin kullanıldığı ya da üretildiği makine ve merkezler
- Banka kasaları
- Tarihi eserlerin bulunduğu mahaller
- Kütüphaneler
- Arşiv odaları
- Bilgi işlem odaları
- Komünikasyon merkezleri
- Tranfo ve şalt odaları
- Kontrol odaları
- Test laboratuvarları
- Yanıcı parlayıcı sıvıların bulunduğu depolar
- Bilgisayar ve kontrol odaları
- Kayıt depoları
- Elektrik kabinleri
- Elektrik kesici odaları
FM200 Gazlı Söndürme Sistemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
- Gaz miktarı standartlara göre hesaplanmalıdır.
- Borulama hidrolik hesap programında doğrulanmış projelere göre yapılmalıdır.
- Basınç sınıfına uygun boru ve fittings kullanılmalıdır.(Dikişsiz çelik çekme boru SCH40-80 / 3000 lb. Dövme çelik fittings)
- İşin ehli kişiler tarafından montajı yapılmalıdır, çünkü bir bağlantı elemanın yanlış yönde (yatay ya da dikey) monte edilmesi gazın dağılımını olumsuz yönde etkiler.
- Boru hattı sızdırmaz olmalıdır. Boru tesisatı azot gazı ile belirli süre ve basınç değerinde test edilmelidir.
- Oda sızdırmaz olmalıdır. Kablo, boru geçiş noktalarında bulunan açıklıklar kapatılmalıdır. Havalandırma kanallarına açılan menfez ya da büyük açıklıklar, yangın algılama ve söndürme paneli tarafından kontrol edilecek otomatik damperler ile kapatılmalıdır. Böylece gaz boşalmadan önce sızdırmazlık sağlanmış olur. Sızdırmazlık sağlanmaması durumunda sönmüş olan yangın tekrar tutuşabilir, bu sebeple gaz 10 dakika boyunca odada kalmalıdır. Bunu gözlemlemek için Door-fan Oda Sızdırmazlık Testi yapılmalıdır.
Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri, elektronik bir yangın algılama tertibatı ile mekanik bir söndürme tertibatının entegrasyonundan meydana gelmektedir. Mekanik kısımda söndürücü gazla dolu basınçlandırılmış bir silindir, vanasına bağlanmış hidrolik hesaba uygun yapılmış bir boru tesisatı ve yine hidrolik hesaba göre diyaframı kalibre edilmiş nozullar bulunmaktadır. Elektronik tertibatta ise yangın riskini oluşturan materyale uygun seçilmiş dedektörler, yangın söndürme zonu bulunan en az 2 algılama zonu bulunan bir algılama paneli, flaşörlü siren, çan, durdurma ve boşaltma butonları bulunur. Elektronik ve mekanik tertibatı birbirine bağlayan bir elektrikli aktüvatör bulunmaktadır. Bu tertibat yangın söndürme panelinden gelecek bir sinyal ile aktif olup vanayı açacaktır.
Yangın söndürme paneli cross-zone prensibine göre çalışıp, ilk zon algılama yaptığında panele bilgi düşüp, sesli ikaz devreye girecektir, ancak ikinci zon da algılama yaptığında görsel ve işitsel olan ikinci bir ikaz cihazı çalışmaya başlayacak ve mahalde bulunan insanların kaçmalarını sağlamak üzere ayarlanmış bekleme süresi aktif olacaktır. Sürenin bitiminde panel aktüvatöre sinyal gönderip silindirin deşarj olmasını sağlayacaktır. Gazın ve koruma sistemin çeşidine göre 10 saniye ile 2 dakika arasında değişen bir sürede gazın boşalması beklenir (FM200-Novec1230 için bu süre 10 sn iken Karbondioksit gazının farklı uygulamaları için bu süre 30 sn, 60 sn ve 120 sn olarak değişmektedir.).
Gaz boşaldığında yangın söner ancak yeniden tutuşmaması için deşarj sonrası 10 dakika boyunca odadan gazın kaçmaması istenir. Bu sebeple, odanın sızdırmazlığı sağlanmalıdır. Her türlü açıklık kapatılmalı ya da panel aktif olduğunda göndereceği bir sinyalle kapanacak otomatik damper mekanizmaları kullanılmalıdır. Kapılar sızdırmaz özellikte olmalıdır.
Binada bir genel algılama sistemi varsa, muhakkak söndürme panelinden bağlantı yapılarak genel panelden durumu izlenebilmelidir. Panelden sinyal geldiğinde geri sayım süresi sırasında odayı kontrol edecek bir personel olası bir yanlış algılama durumunda ya da manuel şekilde bir söndürme cihazı ile söndürülebilecek bir yangında gereksiz gaz boşalmasını durdurma butonuna basarak durdurabilir ya da yangından emin olup içeride insan olmadığından emin ise boşaltma butonuna basarak söndürme işini hızlandırabilir.
